TurkMedikal . N E T >> Ansiklopedi >> Ka

04 Mayıs 2024, Cumartesi

:: Sağlık Ansiklopedi >> Ka

Abdüktör kas (uzaklaştırıcı kas)

Kol ya da bacağın dışa doğru yer değiştirmesini sağlayan kaslara verilen ad.

Alın kemiği (frontal kemik)

Kafatası boşluğunu önden kapayan orta hatta yer alan, tek ve yassı kemik.

Alın ya da alın bölgesi

Kafatasının alın kemiğini içeren bölgesi.

Alışkanlık

Kişiliği oluşturan temel öğelerden biri.

Alkali rezervi (alkali yedeği)

Standart koşullarda plazmada, bikarbonat (-HCOs) olarak bulunan karbon dioksît miktarı.

Alkalin

Ph değeri 7den büyük olup asit olmayan madde.

Alkaloz

Kan ve öbür vücut sıvılarında asit düzeyinin aşın düşmesi ya da baz düzeyinin çok yükselmesiyle asit-baz dengesinin bozulması.

Alkolemi

Kandaki etil alkol düzeyi.

Anus kaşıntısı

Anus (şerç); yani sindirim kanalının doğrubağırsak denilen son kısmındaki çıkış deliği veya çevresinde (oturak yerinde) görülen kaşıntıların nedeni çeşitlidir. Bunlar arasında; kılkurtları, sümüksü akıntı, basur, çatlak, ishal veya kabızlık, egzama (mayasıl), sinir bozukluğu veya yeteri kadar temizliğe dikkat edilmemesi sayılabilir.

Alloritm

Kalbin normal atımları arasında düzenli ekstrasistoller-le (ek atımlar) ortaya çıkan ritm bozukluğu.

Aorta

Kalpten çıkan, vücudun en büyük damarı, kalpten çıktıktan sonraki kavisli bölümüne arcus aorta, göğüs kafesi içerisinde seyreden kısmına torasik aorta ve karın içersinde seyreden bölümüne de abdominal aorta denir.

Ac-globülin

Kanın pıhtılaşma faktörlerinden biri.

Açık atardamar kanalı

(Patent Ductus Arteriosus) Doğmalık bir durumdur. Fetus'da var olan, akciğer atardamarıyla aort arasındaki geçit, doğumdan sonra kapanacağına, açık kalır. Normalde bu iki damar arası ilişki, doğumdan hemen sonra, bebek soluk alır almaz kapanır. Atardamar kanalının açok olduğu anlaşılır anlaşılmaz, düzeltilmesi gereklidir. Tedavisi, cerrahi olup, açık kanal kapatılır. Ancak bu tür cerrahi girişimlerde düzeltilecek açıklığın şekline ve büyüklüğüne göre başarı oranı değiştirmektedir.

Açık dolaşım

Kanın damarlardan dokular arasındaki özel boşluklara yayılıp, madde alış-verişi olduktan sonra toplayıcı damarlarla kalbe dönmesine denir.

Alyuvar yıkımı (hemokaterez)

Alyuvarlann fizyolojik yıkım süreci; ortalama yaşamları yaklaşık 120 gündür ve yaşam çevrimlerinin sonuna ulaşan daha az dirençli alyuvarlar kendiliklerinden parçalanırlar.

Açık dolaşım*

Kanın damarlardan dokular arasındaki özel boşluklara yayılıp, madde alış-verişi olduktan sonra toplayıcı damarlarla kalbe dönmesine denir.

Alyuvarlar (eritrositler)

Kanın çekirdeksiz hücreleri.

Apolipoprotein aı

Karaciğer ve bağırsakta üretilen ve kanda kolesterolü taşıyan protein.

Apolipoprotein b

Karaciğer ve bağırsakta ürettilen protein.

Addüktör kas (yakınlaştırıcı kas)

Kol ya da bacağın vücudun orta düşey eksenine doğru yer değiştirmesini sağlayan kaslara verilen ad.

Amilazemi

Kandaki amilaz yoğunluğu.

Adenokarsinom

Gudde dokusundan kaynaklanan kötü huylu tümörlere verilen genel ad.

Amiyotrofi

Kaslann normal beslenmesi ile buna bağlı işlevsel yeteneklerinin giderek azalması.

Arter

Kanı, kalpten diğer dokulara taşıyan kan damarı, atardamar.

Amonyemi

Kanda amonyak bulunması; fizyolojik durumlarda bu oran 100 ml'de 50 ug'dir.

Ana safra kanalı

koledok

Adventisya

Kan damarları duvarının dış katmanı.

Agammaglobülinenü

Kan plazmasında gammaglobülinin bulunmadığı ya da çok düşük düzeyde bulunduğu (hipogammaglobüline-mi) patolojik durum.

Anazarka

Derialtı dokulannda aşın hücrelerarası sıvı birikimine bağlı, yaygın şişkinlik ile ortaya çıkan hastalık belirtisi; akciğer zarı, kalp dış zan ve karın zan boşluklarında da sıvı birikimi vardır.

Agraniilositoz

Kanda ve kemik iliğinde nötrofil (parçalı) akyuvarların iyice azaldığı ya da tümüyle yok olduğu ağır hastalık.

Asetilsalisilikasit

Yaygın olarak kullanılan ve bilinen aspirinin kimyasal adı.

Anemi-(kansızlık)

Kırmızı kan hücrelerinin sayıca yetersizliği

Anemik

Kan değerleri düşük olan, yani kan sayımında eritrosit sayıları ve hemoglobin miktarı düşük olan kişi.

Askaris

Memelilerin asalak solucanları. İnsandaki türü Ascaris lumbricoides adını alır.

Ağtabaka

Retina

Angina

Kalbin yeterli oksijen ve kan olmadığı durumda oluşan ağrı

Akalazya

Bir büzgen kasın yetersiz gevşemesiyie ortaya çıkan bozukluk.

Akalküli

Düzenli düşünme yeteneğinde sayısal simgelerle işlem yapma güçlüğü biçiminde ortaya çıkan bozukluk.

Assit

Karın zarı (periton) boşluğunda sıvı toplanması.

Anjina pektoris

Kalbi besleyen damarlara geçici olarak yetersiz kan gitmesine bağlı, nöbetler halende görülen göğüs ağrısı.

Anjiografi

Katater yardımı ile konstrat bir madde verilerek kalbi besleyen damarların görüntülenmesi

Akciğer Kanseri

Erkeklerde en sık görülen kanser çeşidi olan akciğer kanseri, kadınlarda da sigara kullanımının artmasıyla beraber giderek daha sık görülmektedir.

Avrupa Birliği ülkelerindeki tüm kanser olguları içerisinde %21´lik paya sahip olan akciğer kanseri, aynı zamanda hastalığa bağlı yüksek ölüm oranı nedeniyle kansere bağlı ölümlerin %29´undan sorumludur. Amerika Birleşik Devletleri´nde 1991 yılı verilerine göre, kadın ve erkeklerde kansere bağlı ölümler arasında 1. sırada yer alan bu hastalık, kanser tedavisinde kaydedilen bütün gelişmelere rağmen önemini ve yerini korumaktadır. En sık görülen kanser türlerinden biri olan akciğer kanseri, büyük oranda sigara kullanımına bağlı olarak geliştiğinden aynı zamanda önlenebilir tek kanser türü olarak tanımlanabilir. Yapılan bir çok araştırmada sigara kullanımındaki artışa paralel olarak sıklığını arttıran bu hastalığın, sigara karşıtı kampanyaların başarılı olduğu ülkelerde sigara kullanımındaki azalma ile birlikte insidansının azaldığı saptanmıştır.

Akciğer kanseri gelişimi için risk faktörleri

Akciğer kanseri ile ilişkili birçok risk faktörü tanımlanmış olmakla birlikte bunların en önemlisi sigara kullanımıdır. Akciğer kanseri olgularının yaklaşık %80-85´inde sigara hastalıktan sorumlu tutulmaktadır. Özellikle squamous hücreli akciğer kanseri ve küçük hücreli akciğer kanseri ile sigara kullanımı arasındaki sebep - sonuç ilişkisi çok iyi tanımlanmıştır. Günlük tüketilen sigara miktarı ve tiryakilik süresi ile akciğer kanseri olasılığı arasında doğrusal ilişki bulunmaktadır. Yani daha fazla sigara içenlerde akciğer kanseri riski sigara içmeyenlere veya az sigara içenlere göre artmaktadır.

Sigara kullanımının dışında bazı metal ve kimyasal maddelere mesleksel maruziyet, asbest teması, radon gazı, genetik bazı faktörler, radyasyon, önceden geçirilmiş bazı akciğer hastalıkları ve beslenme alışkanlıkları da akciğer kanseri için risk faktörleri olarak sayılabilir. Örneğin ailesinde akciğer kanseri olan bireylerde akciğer kanseri görülme olasılığı biraz daha fazladır. Özellikle ailede akciğer kanseri öyküsü ile birlikte sigara kullanımı, riski daha da arttırmaktadır. Yine akciğer tüberkülozu, interstisyel fibrozis, büllöz amfizem ve doku harabiyeti ile seyreden diğer bazı akciğer hastalıklarında ortaya çıkan nedbe dokusu akciğer kanseri gelişimi için bir zemin oluşturabilir. için bilinen en önemli risk faktörü olan asbest maruziyeti, aynı zamanda akciğer kanseri riskini de arttırmaktadır.

Akciğer kanserinin hücre tipine göre sınıflandırılması

Akciğer kanseri, hücre tipine göre küçük hücreli akciğer kanseri (small cell) ve küçük hücreli dışı akciğer kanseri (non-small cell) olmak üzere 2 temel grupta ele alınır. Küçük hücreli dışı akciğer kanseri, squamous, adeno ve büyük hücreli kanser alt gruplarından oluşur. Küçük hücreli ve küçük hücreli dışı akciğer kanserinin seyri ve tedavi yaklaşımı bazı farklılıklar gösterir (bkz. tedavi). Küçük hücreli akciğer kanserinin tüm akciğer kanserleri içindeki sıklığı yaklaşık %15-20 oranındadır. Küçük hücreli dışı akciğer kanserleri arasında yer alan squamous hücreli kanser ülkemizde en sık görülen tiptir ve büyük ölçüde sigara kullanımına bağlı olarak gelişir. Yine aynı grupta yer alan adeno kanser ise bizde daha seyrek görülmekle birlikte örneğin ABD´de en fazla görülen akciğer kanseri türüdür. Squamous hücreli kanser ve küçük hücreli kanser daha çok akciğerin santral bölümlerinde yani ana bronşlar ve lob bronşlarında yer alırken, adeno kanser çoğu kez periferik akciğer alanlarından başlar.

Akciğer kanseri belirtileri nelerdir ?

Akciğer kanseri belirtileri lokal belirtiler ve akciğer dışı belirtiler olmak üzere 2 grupta incelenebilir :

Lokal belirtiler doğrudan akciğere yerleşen tümörün ve onun bölgesel lenf bezlerine metastazlarının ortaya çıkardığı öksürük, balgam çıkarma, nefes darlığı, göğüs, omuz, kol veya sırt ağrısı, kan tükürme, ses kısıklığı, yüz ve boyunda şişme, hışıltılı solunum gibi belirtilerdir. Ancak hastalığın başlangıç döneminde olguların büyük çoğunluğunda belirti yoktur. Birçok olguda ise öksürük erken bir belirti olmakla birlikte hastaların büyük çoğunluğu sigara kullandığından öksürüklerinin sigaraya bağlı olduğunu düşünerek hekime başvurmazlar. Bu nedenle uzun süren (3 haftadan uzun) öksürük varlığında veya önceden varolan öksürüğün karakterinde bir değişme ortaya çıktığında, örneğin öksürükle birlikte balgamla karışık kan gelmesi gibi durumlarda mutlaka kontrolden geçmek gerekir.

Akciğer kanserinin akciğer dışı belirtileri, tümörün diğer organlara metastazlarına bağlı olabildiği gibi tümörden salınan bazı immünolojik ve hormonal maddelere bağlı da olabilir.

Metastaz belirtileri organa özgü olup örneğin kemik metastazlarında ağrı, beyin metastazında bilinç bozukluğu, kasılmalarla seyreden nöbet, görme bozuklukları olabilir.

Metastaz belirtilerinin dışında iştahsızlık, kilo kaybı, kuvvet kaybı, halsizlik, ateş gibi şikayetler olguların birçoğunda görülebilir. Ayrıca özellikle küçük hücreli akciğer kanserinde tümörden salınan bazı hormonal maddelere bağlı olarak parmaklarda çomaklaşma, deri lezyonları, nörolojik tablolar, kan tablosunda bozulma gibi bulgular olabilir.

Akciğer kanserinde tanı ve evreleme

Yukarıdaki belirti ve bulgularla hekime başvuran hastalarda ayrıntılı bir öykü ve fizik muayenenin ardından tanı için atılacak ilk adım standart akciğer grafisi (2 yönlü) çekilmesidir. Birçok olguda bu görüntüleme yöntemi ile tümör ya da tümörün oluşturduğu enfeksiyon, plörezi, atelektazi (akciğerin çökmesi) gibi tablolar saptanabilir. Akciğer grafisinde tümör ya da tümör ile ilişkili olabilecek diğer görünümlerin saptanması halinde atılacak 2. adım genellikle akciğerin bilgisayarlı tomografisinin çekilmesidir. Bilgisayarlı tomografi görülen lezyon hakkında detaylı bilgi verdiği gibi standart akciğer grafisinde görülemeyecek kadar küçük olan diğer lezyonların görülmesine de olanak sağlar. Standart akciğer grafisi ve bilgisayarlı tomografilerin incelenmesinden sonra hastalığın bölgesel yayılımı ve lokalizasyonu ortaya çıkar. Hekim bu noktada artık kesin tanı için gerekli olacak biyopsi yönteminin ne olacağına karar verebilir. Örneğin cerrahi müdahale düşünülen olgularda ve santral bölgede yer alan tümörlerde bronkoskopi yapılması hem evreleme hem de tanı için gerekli iken, bronkoskopi ile ulaşılamayacak periferik bölgelerde yer alan tümörlerde bilgisayarlı tomografi rehberliğinde iğne biyopsisi tercih edilebilir. Yine bu ilk incelemelerin sonucunda tümöre cerrahi bir girişim düşünülmüyorsa tanı için ilk aşamada balgam muayenesi istenebilir. Bu tür hastalarda balgamın sitolojik incelemesi sonucunda tanıya ulaşılamaz ise diğer yöntemlere başvurulur.

Akciğer grafisi ve bilgisayarlı tomografi ile görüntülenen tümörde balgam, plevra sıvısı sitolojisi, bronkoskopi veya iğne biyopsisi gibi yöntemlerle hücre tipi tanısı da konulduktan sonra elde edilen sonuca göre evreleme çalışmalarına başlanmalıdır. Kanserde evreleme hastalığın seyri ve uygulanacak tedavi yönteminin belirlenmesi açısından son derece önemlidir ve mutlaka yapılması gerekir.

Küçük hücreli akciğer kanseri sınırlı ve yaygın evre olmak üzere 2 evrede incelenir. Sınırlı evrede hastalık göğsün tek bir tarafı ile sınırlıdır, karşı akciğere veya diğer oraganlara yayılım yoktur. Yaygın evre küçük hücreli akciğer kanserinde hastalık, akciğer dışı diğer organlara ya da karşı akciğere metastaz yapmıştır. Sınırlı ve yaygın evrelerde tedavi farklılık gösterdiğinden küçük hücreli akciğer kanseri tanısı konulan olgularda en azından beyin tomografisi ya da MR´ı, kemik sintigrafisi ve üst batın tomografisi veya ultrasonografisi ile uzak organ metastazları araştırılmalıdır.

Küçük hücreli dışı akciğer kanserinin erken evrelerinde cerrahi tedavi sağkalım üzerine en etkili tedavi modalitesi olduğundan bu hastalıkta evreleme çalışmaları küçük hücreli akciğer kanserine göre daha detaylı incelemeleri gerektirir. Küçük hücreli dışı akciğer kanserinde evreleme TNM sistemine göre yapılır. Bu sistemde T ile tümör boyutu, tümörün komşu doku ve organlarla ilişkisi, tümörün bronkoskopik görünümü gibi birçok özelliği tanımlanırken, N tümöre ait bölgesel veya uzak lenf bezlerindeki metastaz varlığını yada yokluğunu tanımlar. M uzak organ metastazları ile ilişkili olup, M1 olarak tanımlanan olgular yani uzak organ metastazı saptanan olgular doğrudan başka bir incelemeye gerek olmaksızın evre IV olarak sınıflandırılır. TNM sistemine göre akciğer kanseri olguları evre I, evre II, evre III ve evre IV olarak dört grupta ele alınır. Evre I ve II, erken evre akciğer kanseri olarak tanımlanır ve bu tür olgularda mutlaka cerrahi tedavi olanakları araştırılmalıdır.

Akciğer kanseri tedavisi

Akciğer kanseri tedavisi multidispliner bir yaklaşım gerektirir. Yani akciğer kanserinin tedavisi ve takibi Göğüs Hastalıkları, Onkoloji ve Göğüs Cerrahisi uzmanlarının işbirliği ile kararlaştırılmalı ve yapılmalıdır.

Küçük hücreli akciğer kanserinde tedavi

Küçük hücreli akciğer kanserinde seçilecek tedavi yöntemi cerrahi dışı yaklaşımlar yani kemoterapi ve radyoterapi uygulamalarıdır. Bu tür kanserin kombine kemoterapi ve radyoterapiye yanıtı genellikle çok iyidir ve kısa sürede tümör ve metastazlarının boyutlarında gerileme ya da radyolojik olarak silinme olduğu görülür. Sınırlı evre küçük hücreli akciğer kanseri olgularında kemoterapi ile birlikte uygulanan radyoterapi, sadece kemoterapi uygulanmasına göre daha iyi sonuç vermektedir. Yine sınırlı evredeki hastalıkta beyne koruyucu radyoterapi uygulanması da tedavi yöntemleri arasında yer alır. Yaygın evrede ise seçilecek tedavi yöntemi kombine kemoterapidir ancak beyin metastazı varlığında buraya radyoterapi uygulanmalır.

Küçük hücreli dışı akciğer kanserinde tedavi

Küçük hücreli dışı akciğer kanseri tanısı konulan ve evre I, II ve bazı seçilmiş evre III olgularda tercih edilecek tedavi yöntemi cerrahi girişim olmalıdır. Bu tür olgularda cerrahi sonrası gerekli görülürse kemoterapi yada radyoterapi uygulamaları da yapılabilir. İleri evre küçük hücreli dışı akciğer kanserinde ise kemoterapi ve akciğer dışı beyin, kemik gibi organ metastazları varlığında buraya yönelik radyoterapi uygulanılır.

Akciğer kanserinden korunma ve erken tanı

Akciğer kanserinden korunmanın en etkin yolu sigarayı bırakmaktır. Bunun dışında endüstride kullanılan bazı metal ve kimyasal maddelere karşı tedbir alınması, hava kirliliği ile mücadele, radyasyon maruziyetinden kaçınma, korunma önlemleri olarak sayılabilir.

Akciğer kanserinde erken tanının önemine ilişkin çok büyük hasta gruplarını içeren çalışmalar yapılmış ve bu çalışmalarda balgam sitolojisi, akciğer grafisi gibi tanı yöntemleri tarama testi olarak kullanılmıştır. Bu çalışmaların sonuçları incelendiğinde ne yazık ki kansere bağlı ölüm oranlarında tarama testi uygulanan hasta grupları ile uygulanmayan gruplar arasında önemli bir farklılık görülmediği saptanmıştır. Bununla birlikte sigara içen 40 yaş üzerindeki bireylerde en azından yılda 1 kez akciğer grafisi çekilmesi erken tanı için önerilebilir.

Anjiyokardiyografi

Çevrel bir toplardamara (genellikle kol toplardamarına) iyot içeren, suda çözünen ve böbreklerden hızla atılan radyoopak bir kontrast madde verilmesinden sonra kalp boşluklarının ve büyük damarların radyolojik olarak incelenmesi.

Anjiyokolit (kolanjit)

Karaciğer dışı safra yollarının (karaciğer kanalları, ana safra kanalı) ya da bunların karaciğer içindeki uzantılarının kronik ya da akut iltihabı.

Anjiyosarkom

Kan damarlarının endotel hücrelerinden kaynaklanan kötü huylu tümör.

Anjiyotensin

Karaciğerde bireşimlenen anjiyotensinojen adlı bir alfa-2-globülin ile böbrekte üretilen renin adlı enzimin tepkimesi sonucunda oluşan madde.

Anne kanunda kan değişimi

Bağdaşır gruptan kan naklinde özgün bir teknik.

Aşın duyarlı kalınbağırsak

iritabl kolon

Aşırı aybaşı kanaması

Aybaşı görme arasındaki süre normaldir. Fakat kanama çoktur ve normal süresinden fazla devam eder. Nedenleri çeşitlidir: rahimde ur, rahim çarpıklığı, yorgunluk, sinir bozukluğu, ateşli hastalıklar veya evlilik hayatındaki uyuşmazlıklardan kaynaklanabilir.

Aşırı aybaşı kanaması

Aybaşı görme arasındaki süre normaldir. Fakat kanama çoktur ve normal süresinden fazla devam eder. Nedenleri çeşitlidir rahimde ur, rahim çarpıklığı, yorgunluk, sinir bozukluğu, ateşli hastalıklar veya evlilik hayatındaki uyuşmazlıklardan kaynaklanabilir.

Akrosefali

Kafatasında artkafa (oksipital) bölgesinin anormal bir gelişmeyle yükseldiği oluşum bozukluğu.

Akselerin

Kanda bulunduğu varsayılan bir pıhtılaşma faktörü (Faktör VI). Ac-globülinin aktif biçimidir; protrombi-nin trombine dönüşmesini sağlar.

Antagonist kaslar

Vücudun belirli bir bölümüne bir kasın yaptırdığına karşıt hareketler (Örneğin bükme ve doğrultma, kaldırma ve indirme) yaptıran kaslar.

Atardamar

Kalpten çıkan kanı vücuttaki bütün organ ve dokulara taşıyan boru biçiminde anatomik yapı.

Aktin

Kaslarda kasılmayı sağlayan protein yapıdaki ince iplikler.

Atoni (gerginlik kaybı)

İstemli ya da istemsiz kas liflerini içeren bir organda kas gerginliğinin (bak. kas gerginliği), yani kasılmadan önce bulunan ve gevşemeden sonra da süren gerginlik durumunun kaybolması.

Akut karın

Kann bölgesinde birden ortaya çıkan bütün şiddetli belirtiler için kullanılan terim.

Atriyum

Kalbin önde bulunan iki odası (kulakçık).

Akyuvarlar (lökositler)

Kanda bulunan ak hücreler

Antiheınofilik a faktörü (faktör vııı)

Kanın pıhtılaşma sürecine katılan özetken.

Antihemofilik b faktörü (faktör ıx)

Kanın pıhtılaşması için gerekli bir etken; eksikliğinde küçük travma ve yaralanmalardan sonra bile ağır, durdurulması güç kanamalar ortaya çıkar.

Albüminemi

Kanda albümin yoğunluğu.

Antikardiyolipin antikorlar

Özel bir fosfolipid türü olan kardiyolipine karşı gelişen antikorlar.

Ayak bileği (tars)

Kaval kemiği (tibia) ve kamış kemiğinin (fibula) alt ucuyla tarak kemikleri arasında yer alan kemiklerin oluşturduğu yapı.

Anti-rozeol ıgm antikorları

Kandaki varlığı kızamıkçık enfeksiyonunun geçirilmekte olduğunu gösteren antikorlar.

Aybaşı kanaması azlığı

Aybaşı kanının normal miktarı; sağlam kadınlarda 7-77 gram arasında değişir. Çoğunda 27-75 gram arasındadır. Ortalama miktar 50 gram kabul edilir. Aybaşı kanının yukarıda belirtilen miktarlardan az olması, çoğunlukla ruhsal durumla veya kansızlıkla ilgilidir.

Aybaşı kanaması yokluğu

Genç bir kız buluğ çağına geldiği halde, aybaşı görmeye başlamamışsa, aybaşı yokluğundan söz edilir. Bu durum karaciğer hastalıklarından, kansızlıktan veya tiroit bezi bozukluğundan kaynaklanabilir. Öncelikle nedeni bulmak gerekir.Normal aybaşı gören kadının da; kansızlık, karaciğer rahatsızlıkları, beslenme bozuklukları, veya tiroid bezi hastalıkları sonucu aybaşı kanamaları kesilebilir. Öte yandan aybaşı yokluğu, gebeliğin veya menapozun işareti olabilir.

Antisipasyon

Kalıtsal bir hastalığın kuşaktan kuşağa geçerken ortaya çıkış yaşının küçülmesi ve/veya hastalığın ağırlığının artması.

Aybaşı kanamasının gecikmesi

Normal olarak zamanı geldiği halde aybaşı kanaması başlamazsa; gebelik, kansızlık, tiroid veya karaciğer hastalıkları akla gelebilir. Ayrıca yorgunluk, sinirlilik veya adetten kesilme de düşünülebilir.

Aybaşı kanamasının gecikmesi

Normal olarak zamanı geldiği halde aybaşı kanaması başlamazsa; gebelik, kansızlık, tiroid veya karaciğer hastalıkları akla gelebilir. Ayrıca yorgunluk, sinirlilik veya adetten kesilme de düşünülebilir.

Aybaşı kanamasının uzun sürmesi

Normal aybaşı kanaması 2-7 gün devam eder. Bazı kimselerde bu süre uzar. O zaman rahimde ur veya kist olduğundan, yumurtalıkların üşütülmüş olmasından, sinir veya kalp hastalığından şüphe edilir. Tedaviye geçmeden önce esas nedeni bulmak gerekir. Önemli bir durum yoksa aşağıdaki reçetelerden arzu edilen uygulanır.

Alfa-2-mahroglobülin

Karaciğerden salgılanan bir protein.

Azotemi

Kanda protein kaynaklı olmayan azot mİktannı belirten ve artık pek kullanılmayan terim (bak. üre).

Antitrombin ııı

Kanda bulunan pıhtılaşma Önleyici protein.

B12 vitamini (kobalamin)

Karaciğerde, sütte, yumurta akında, peynirde, balıkta, ette ve karideste bol miktarda,bitkilerde ise son derece az miktarda bulunur. B12 vitamini eksiklği, folik asit eksikliğinde olduğu gibi, alyuvar yapısında biçim bozukluğuna yol açarak persinyöz ya da megaloblastik anemi denen kansızlığa neden olur.Ayrıca sindirim sistemi düzeyinde ve epitel dokunun beslenmesinde bazı etkileri görülür. Kansızlığın yanı sıra hafif sarılık, iştahsızlık, ishal, parestezi (karıncalanma) ve uyuşma gibi duyumsama bozuklukları, ataksi, işitme siniri iltihabı ve zihinsel bozukluklar ortaya çıkabilir.

Bordet-gengou tepkimesi

Kanda bağışıklık yöntemleri kullanılarak yapılan bazı la-boratuvar incelemelerinde yararlanılan kompleman bağlama tepkimesi.

Bellek kaybı

amnezi

Botallo deliği

Kalbin sağ ve sol kulakçıkları arasındaki iletişim deliği.

Botallo kanalı

Dölütün akciğer atardamarım aort atardaman ile birleştiren kanal biçiminde açıklık; aortun hemen hemen tüm kanının akciğer atardamarına geçmesini sağlar.

B8 vitamini (biyotin ya da h vitamini)

Karaciğerde, yumurta sarısında, bira mayasında, pirinç kabuğunda ve yeşilliklerde bulunur. Eksikliği yanlızca uzun süre çiğ yumurta beyazı tüketiminde ya da bağırsak florasını ortadan kaldıran sülfamitlerin ve antibiyotiklerin çok fazla alınmasından sonra görülür.Bu durumda dermatit (deri iltihabı), iştahsızlık, zayıflama, depresyon ve kas ağrıları ortaya çıkar.

Bowman kapsülü

Nefronun ucunda, glomerulusu saran yarım küre şeklindeki bölüm.

Boynuzcuk (konka)

Burun boşluklarının yan duvarları üzerinde bulunan ince tabakalar biçimindeki çıkıntılar.

Beparin

Karaciğer, akciğerler, timus ve kanda bulunan sülfürlü bir mukopolisakkarit

Bağırsak kanaması

Önemli bir hastalığın işareti olabilir. Önce kanamanın nedenini tespit ettirmek gerekir. Kısa sürede kesilmeyen kanamalarda mutlaka doktora başvurmak gerekir.

Bağırsak kanaması

Önemli bir hastalığın işareti olabilir. Önce kanamanın nedenini tespit ettirmek gerekir. Kısa sürede kesilmeyen kanamalarda mutlaka doktora başvurmak gerekir.

Bağırsak tıkanması

İleus

Böbrek havuzu

Kas-bağ dokusu duvarı ile sınırlı huni şeklindeki boşluk.

Beyin sarsıntısı

Kafa travmasından hemen sonra geçici bilinç kaybıyla birlikte görülen ve beyinde bir lezyon olmaksızın beliren klinik tablo.

Bradikardi

Kalbin dakikadaki atım sayısının azalması.

Bıngıldak

Kafatasını oluşturan çeşitli kemiklerin arasındaki henüz kemikleşmemiş, zarsı alan. Bak, kafatası.

Bifurkasyon

İki dala ayrılma yeri.

Bikonkav

Her iki yüzeyide konkav, iç bükey veya oyuk olan.

Bregma

Kafatası üzerinde alın kemiğiyle her iki paryetal kemiğin (yankafa kemiği) birleştiği nokta;

Balgam kaiturü

Orta ve alt hava yollarından gelen, tükürükle karışmamış akciğer salgısının uygun besiyerine ekilerek bronş-akciğer enfeksiyonlarından sorumlu olan mikroorganizmanın kesin olarak belirlenmesi.

Balistokardiyografi

Kalbin çalışması sırasında her kasılmanın bütün vücutta yol açtığı titreşimlerin grafik olarak kaydedilmesine dayanan incelenme yöntemi, incelenecek kişi havada asılı duran bir masaya uzanır.

Balistokardiyogram

Kalp kasılmaları sırasında vücutta oluşan sarsıntıların kaydedilmesiyle elde edilen eğri

Bilirubin

Karaciğer, kemik iliği ve dalakta hemoglobinin yıkıma uğramasıyla ortaya çıkan safra pigmenti

Bilirubinemi

Kanda bulunan bilirubin düzeyi.

Bilurubinemi

Kanda bulunan bilubin düzeyi

Bilurübin

Karaciğer, kemik iliği ve dalakta hemoglabinin yıkımına uğramasıyla ortaya çıkan safra piğmenti

Bilüribinemi

Kanda bilüribinin artması.

Bipoloni

Kas gerginliğinde azalma.

Biseps (iki başlı kas)

Biri kolda, öbürü ise kalçada bulunan bükücü kaslar.

Baryum zehirlenmesi

Karbonat, hidrat ve klorürlü baryum bileşiklerinin emilmesine bağlı olarak ortaya çıkan zehirlenme.

Başkalaşım

Bazı böcek ve kurbağa gibi canlıların, yumurtadan çıktıktan sonraki gelişme evrelerinde yapısal değişikliğe uğrayarak atalarına benzer hale gelmeleri.

Batmotropizm

Kasılma uyarılarına karşı kalp liflerinin duyarlılığı ya da uyanlabilirliğİ.

Bayılma

Kan basıncında düşme, nabızda zayıflama ve hızlanma, solgunluk ve terlemenin eşlik ettiği geçici bilinç kaybı.

Burun kanaması

Burun kanamaları yaş ve cinsiyet ayırımı yapmaksızın tüm insanlarda görülebilmektedir. Burun kanamaları genellikle olduğundan daha tehlikeli gibi görünür, nadir durumlarda da hayati tehlike yaratabilir.

Belirtiler

Ön burun kanamaları burun ön kısmından gelen kanamalardır. Ayakta duran yada oturan kişide burun deliğinden akan kanama şeklinde kendini gösterir. Arka kanama: Burun arkasından olan kanamadır. Kanama genize doğrudur. Otururken veya ayakta dururken bile kanama boğaza doğru olur. Hasta sırt üstü yattığında ön kanama bile olsa her iki yönde kanama olabilecektir.

Tanı

Tanı öykü ve klinik bulgularla ve tetkiklerle konur.

Tedavi

Siz ya da çocuğunuzda ön burun kanaması varsa şunları uygulayınız:

Burun kanaması (rinoraji)

Burundan kan gelmesi. Çok sık görülen bir durumdur.

Burun tıkanıklığı

Saman nezlesi ve sinüzitte görüldüğü gibi, başka bir hastalığın da belirtisi olabilir.

Burun tıkanıklığı

Saman nezlesi ve sinüzitte görüldüğü gibi, başka bir hastalığın da belirtisi olabilir.

Bürker kamerası

Kandaki şekilli cisimlerin (alyuvarlar, akyuvarlar, trom-bositler) mikroskopla sayımında kullanılan aygıt.

Bekâret

Cinsel deneyimi olmama durumu.

Calcıum gluconate

Kalsiyum vücut için gerekli bir mineraldir. Az da olsa, yapılan araştırmalar yüzeysel uygulamalarda bu mineralin iyi bir iltihap giderici (anti-enflamatuar) ve tedavi edici olduğunu göstermiştir.

Cinsel ilişki

Kadın ve erkek, erkek ve erkek veya kadın ve kadın arasındaki cinsel birleşim.

Coxae

Kalça kemiği.

Cea (karsino-embriyonik-antijen)

Kısa adı İngilizce Carcino-Embryonic-Antigen sözcüklerinin başharflerinden oluşturulmuş akciğer, mide, kalınbağırsak gibi birçok değişik organın tümörlerinin ürettiği bir "belirteç" antijeni.

Cpr:kardio-pulmoner resüsitasyon

Kalp ve solunum durması halinde yapılan yeniden canlandırma işlemlerine verilen ad.

Crede önlemi

Kadın doğum uzmanı Crede'nin (1819-92) başlattığı bir uygulama.

Cerrahi komplikasyon

Cerrahi girişim uygulanan bir hastanın fizyolojik dengesini bozabilecek tüm durumları tanımlayan genel terim.

Cor

Kalp.

Corda colica (kalınbağırsak kordonu)

Ağrılı ve gergin kalınbağırsağın aldığı görünüm; dokunmayla sert bir kordon gibi ele gelir.

Çekinik özellik (resesif özellik)

Karşılıklı genlerin yalnızca homozigot(*) biçimde dizilmesiyle İfade edilebilen kalıtsal özelliğe verilen ad.

Çolyak arter (karın anaatardaman)

Aorttan birinci bel omuru hizasında ayrılan ve hemen sonra karaciğer atardamarı, dalak atardamarı, sol mide atardamarı olmak üzere üç ayn dala ayrılan atardamar gövdesi.

Çolyak pleksus (karın sinir ağı)

Çolyak atardamar çevresinde bulunan ve sempatik ve parasempatik lifler içeren bölge.

Çolyak refleksi (solar refleks)

Karnın üst kısımlarına hızlı ve derin bir biçimde basınç uygulanması sonucu (karına rastlayan darbelerde olduğu gibi) ortaya çıkan iç organlara İlişkin refleks.

Desidua (kadük)

Gebelik sırasında dölyatağı mukozasını belirtmek için kullanılan terim.

Desmoit tümör

Kas ya da derialtı dokularda görülen iyi huylu tümör.

Dalak hastalıkları

Karın boşluğunun solunda, midenin arka tarafında bulunan dalak; eskimiş kırmızı kan hücrelerini yok eder, gerektiği zaman da yeni kırmızı kan hücreleri imal eder. Sıtma ve tifo gibi bulaşıcı hastalıklar veya kansızlık sonucu dalak hastalanabilir.

Detoksifikasyon

Alkol gibi bir maddenin vücuttan temizlenme süreci.

Damak kemiği

Kafanın çift olarak bulunan kemiklerinden biri; üst çene kemiğinin arka iç yüzeyi ile kamamsı (sfenoit) kemiğin kanatsı (pterigoit) çıkıntısı arasında bulunan derin bölgede yerleşmiştir.

Diyafram

Kase şeklinde olup vajina içine yerleştirilen ve spermlerin burada birikerek etkisiz hale gelmesini sağlayan yöntem.

Dezintoksikasyon

Dışarıdan organizmaya giren ya da metabolizmanın çeşitli evrelerinde vücut içinde oluşan zehirli maddelerin etkisiz hale getirilerek vücuttan uzaklaştırılması süreci.

Damar büzülmesi (vazokonstriksiyon)

Kan damarlan duvarında bulunan düz kasların kasılmasıyla damar boşluğunun daralması.

Damar genişlemesi (vazodhatasyon)

Kan damarları duvarında bulunan düz kasların gevşemesi sonucu damar boşluğunun genişlemesi.

Diyapedez

Kanın şekilli öğelerinin küçük çaplı damarların duvarlarından geçerek dışarı çıkması.

Damar iltihaplanması

Kan damarlarını tutar. Kan damarı duvarlarında inflamatuvar hücre toplanması ve nekroza neden olan ve nadir rastlanan heterojen bir hastalıklar grubunu ifade eder. Dev hücreli arterit (polimiyalji romatikada görülür) bu grupta yer alır, poliarteritis nodosa da (PAN) bu hastalık grubunun daha nadir görülen bir üyesidir. Romatoid artrit ya da sistemik lupusta da vaskülit görülebilir.

Diyastol

Kalbin gevşeme devresi

Dbt aşısı (karma aşı)

Difteri, boğmaca ve tetanos aşısının birlikte bulunduğu karma aşı.

Dışkıda gizli kan

Çok az miktarda da olsa dışkıda kan aranması.

Defekasyon

Dışkının dışarı atılması.

Dizkapağı refleksi

Dizkapağı kirişine vurulmasına yanıt olarak, uyluk dörtbaşlı kasının kasılmasıyla ortaya çıkan refleks.

Deferansiyel arter (ersuyu kanalı atardamarı)

Aortun bel kası (psoas kası) kenarından aşağıya inip kasık kanalına girmesi sırasında oluşan iç spermatik atardamannın bir dalı.

Diafragma

Karın ile göğsü birbirinden ayırın kas.

Defibrilator

Kalbin normal dışı hızlı atımını durdurarak tekrar normal kalp ritmine dönmesini sağlayan araç.

Defibrilatör

Kalbin normal dışı hızlı atımını durdurarak tekrar normal kalp ritmine dönmesini sağlayan araç.

Digastrik kas

Hiyoitüstü bölgede bulunan boyun kası.

Digoksin miktarının belirlenmesi

Kalp yetmezliğinin tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir ilaç olan digoksinin kandaki miktarının belirlenmesi; "en uygun" tedavi dozunun saptanmasında yararlıdır.

Dikkat bozukluğu (hipoprozeksi)

Dikkatte bütünüyle bir azalmayı ya da dikkat kaymala-rındaki artışı tanımlayan terim.

Doğumsal kalça çıkığı

Kalça ekleminde doğuştan var olan ve kalçayı oluşturacak taslağın embriyon döneminde kusurlu gelişmesi ya da tam gelişmemesi sonucunda ortaya çıkan bozukluk.

Dekalsîfîkasyon

Kemik dokusundan kalsiyum tuzlarının kaybedildiği patolojik durum.

Dolaşım sistemi (kardiyovasküler sistem)

içinde kan ve lenfin dolaştığı anatomik yapıların bütünü; bu dolaşımın amacı, tüm dokulara oksijen ve metabolizma etkinlikleri İçin gerekli maddelerin ulaştırılması ve hücre metabolizması artıklarının dokulardan uzaklaştırılmasıdır.

Dolikokolon

Kalınbağırsağın anormal uzunlukta olduğu yapı bozukluğu.

Dekortikasyon

Bir organı saran seröz kılıfın bâzı patolojik olaylara bağlı olarak büzülerek ya da çevredeki dokulara yapışarak ilgili organın işlevlerini engellemesi durumunda başvurulan cerrahi girişim.

Dekstrokardi

Normalde göğüs boşluğunun sol yarısında yer alan kalbin sağ göğüs kafesinde bulunması.

Dekstroz (glikoz)

Kanda bulanan basit bir şeker; meyva bitki ve balda da bulunur

Direkt bilirubin

Karaciğer, retikülo-endotelyal sistemdeki (RES) hücrelerden gelen bilirubini gliküronik asitle birleştirerek suda kolay eriyebilen ve kolay atılan bir bileşiğe dönüştürür.

Deltoit kas

Omza yuvarlak biçimini veren yüzeysel ve hacimli kas.

Dirsek kası (musculus anconeus)

Dirseğin arkasında bulunan kas.

Disakkarit

İki mol monosakkaritin dehidrasyonu sonucu oluşan çift şeker. Maltoz, sakkaroz, laktoz gibi.

Disakkaritler

Oksijen köprüsüyle bağlanmış iki monosakkarit molekülünden oluşan karbonhidrat ya da şekerler.

Dölyatağı

Kadınlarda orta çizgi üzerinde tek olarak yer alan üreme organı.

Dölyolu

Kadınlarda dölyatağı ve dış cinsel organlar (vulva) arasında bulunan üreme organı.

Dört başlı kas (kuadriseps kası)

Uyluk ön bölgesini bütünüyle kaplayan kas.

Dislipidemi

Kandaki yağların miktarındaki bozuklukları belirtmek için kullanılan terim.

Dislokasyon

Çıkık.

Dromotropizra

Kalp kışı liflerinin sinüs-kulakçık düğümünden kaynaklanan kasılma uyarılarını İletme ve bütün miyokart dokusuna yayma özelliği.

Depresyon (ruhsal çöküntü)

Kaygı, kendine güvensizlik, kararsızlık ve gelecekten korku gibi duyguların egemen olduğu özel psikolojik durum.

Deri kanseri

Deri üzerinde ufak bir şişlik veya bir türlü iyileşmeyen bir yara şeklinde başlayabilen bir çeşit kanserdir. Şişlik, başlangıçta ufak bir yumru şeklindedir.

Bir süre sonra aynı yer açılır ve yara haline dönüşür, sonra kabuk bağlar. Bu gibi durumlarda telaşlanmamak; ancak acele etmek gerekir. Erken tedavi edildiği takdirde iyileşir.

Deri kanseri

Deri üzerinde ufak bir şişlik veya bir türlü iyileşmeyen bir yara şeklinde başlayabilen bir çeşit kanserdir. Şişlik, başlangıçta ufak bir yumru şeklindedir. Bir süre sonra aynı yer açılır ve yara haline dönüşür, sonra kabuk bağlar. Bu gibi durumlarda telaşlanmamak; ancak acele etmek gerekir. Erken tedavi edildiği takdirde iyileşir.

Disprotidemi

Kandaki proteinlerin dengesinde bozukluk.

Distoni

Kasların gerginliğindeki bozukluk.

Düşük yoğunluklu lipoproteinler

Kanda kolesterol moleküllerini taşıma görevini yerine getiren ve elektroforezde yavaş hareket eden lipoprote-in sınıfı (bak. lipoproteinlerin elektroforezi).

Düz kas

İç organların hareketini sağlayan ve istemsiz çalışan, demetler alinde, uzun, iğ biçimli, tek çekirdekli kas hücrelerinin bağ dokusu içerisinde meydana getirdiği kas tipi.

Düz kas karşıtı antikorlar

Vücudun düz kas hücrelerindeki normal yapıtaşlanna karşı oluşan özantikorlar.

Entropion

kapak kenarının içeri doğru döndüğü ve kirpiklerin gözü tahriş ettiği bir şekil bozukluğu

Elevatör kas (yükseltici kas)

Belirli anatomik yapılan (örneğin anüs kası, üst gözkapağı, kürek kemiği, yumuşak damak) kaldırmakla görevli çeşitli kaslara verilen ad.

Elısa

Kanda belirli bîr antikorun varlığını araştırmak ya da düzeyini ölçmek amacıyla uygulanan bir laboratuvar yöntemi.

Edinilmiş özellikler

Kalıtımla taşınmayan, çevre ve eğitime bağlı etkenlerle ya da çalışma, yaşanan deneyimler ve yaşam biçimine bağlı olarak ortaya çıkan tüm biçimsel, fizyolojik ya da davranışsal özellikler.

Eozinofili

Kanda eozinofil akyuvarlann normalden (yüzde 1-4) fazla miktarda bulunması.

Embolizm

Kan damarlarının bir kan pıhtısı, hava kabarcığı, yağ birikimi ya da diğer bir yabancı maddeyle tıkanması.

Efeminasyon (kadımılaşma)

Erkekte vücut görünümünün değiştiği patolojik durum.

Embriyokardi

Erişkinde kalp seslerinin, dölütteki kalp seslerine benzemesi.

Embriyonal karsinom

Embriyon hücrelerinden kaynaklanan kötü huylu tümör.

Epigastriyum

Karın duvarının üst bölümünde yer alan anatomik bölge.

Epikard

Kalp kasını koruyan ince dış zar.

Epikart

Kalbin dış yüzünü saran perikartın iç yüzünü oluşturan seröz zar.

Epileptik eşdeğerler

Karmaşık belirtili kısmi sara nöbetlerinin bazı biçimlerini tanımlamak için kullanılan terim.

Endokard

Kalbin içini örten bir sıra yassı epitel dokudan oluşan zar.

Eps

Kalp ritim bozukluklarında, ani bayılmalar ve ani kalp durmalarında bir kateter yardımıyla anjio benzeri bir işlem uygulandıktan sonra bu kataterden uygun hızda elektriksel dalgalar uygulanarak kalbin atım durumu incelenir.

Endokardit

Kalp iç zannın (endokart) iltihabı. Kulakçık ve karıncığın yüzeyini Örten endokartta görülebiürse de, daha çok kapaklann yüzeyini kaplayan endotelde ortaya çıkar (kapakçık endokarditi)

Ergograf

Kas çalışmasını grafik olarak kaydetmeye yarayan aygıt.

Ekokardiyogarfi

Kalp, damar sisteminin teşhisinde kullanılan ultrasonik bir yöntem.

Ergogram

Kas çalışmasının ergograf(*) aygıtıyla grafik gösterimi.

Ekokardiyografi

Ultrason dalgalarıyla kalp duvarlarının kalınlığını ve kapakçık parçalarının hareketlerini belirlemeyi sağlayan tanı yöntemi.

Ergokalsıferol

D Vitamininin teknik adı.

Ekokardiyogram

Ekokardiyografi yoluyla elde edilen çizelge.

Ergokalsiferol

D Vitamininin teknik adı.

Eksipiyan (ilaç katkı maddesi)

İlaçların verilmesinde ya da uygulanmasında kullanılan ve ilaçlara biçim ve daha fazla dayamklık vermeye yarayan maddeler.

Eriserasyon

Karın duvarında cerrahi ya da travmatik kesiler nedeniyle bir ya da daha fazla iç organın vücuttan dışarıya çıkması.

Ekskavasyon

optik çukurda artış

Eritroblast

Kanda dolaşan alyuvarların kaynaklandığa kemik iliği hücresi.

Enfarktüs

Kalbi besleyen büyük damarlardan birinin aniden tıkanması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Enfarktüs krizi geçiren hasta; kalp bölgesinde ani bir ağrı hisseder. Bütün benliğini ölüm korkusu sarar. Nefes almakta zorluk çeker. Yapılacak ilk iş, hastanın 45 derece bir meyille oturmasını sağlamaktır. Sonra; vakit geçirmeden doktor çağrılır. Enfarktüs krizini atlattıktan sonra kesin istirahat ve doktorun dediklerine uymak şarttır.

Ekstansör kaslar (doğrultucu kaslar)

Bir eklemi oluşturan kemikler arasındaki açıyı genişleten kaslar.

Ekstrasistol

Kalbin normal atışlarına, fazladan atış eklenmesine Ekstrasistol bir başka deyişle fazladan atış denir. Kalbin bir atışı, vaktinden önce olur. Sonra, bir süre atış olmaz. Bu atışlar, tek tek veya arka arkaya meydana gelir.Kalp hastalıklarında görüldüğü gibi; fazla sigara, içki içmek; heyecanlanmak ve hazmı güç yemeklerden sonra da görülebilir.

Ekstrasistol (ek atım)

Kalpte anormal atımların bulunduğu ritim bozukluğu.

Eskar

Deride ya da mukozada oluşan kuru, siyahımsı ölü doku kabuğu.

Ensefalosej

Kafatası kemiğinde doğumsal oluşum bozukluğu sonucu gelişen boşluktan ensefalonun bir bölümünün dışan çıkması.

Ensest

Kanuni ya da kan yoluyla yakın olan kişilerin cinsel ilişkide bulunması.

Elektro

Kalbin elektriksel fealiyetlerinin özel kağıda grafiki olarak dökümü.

Enteroglükagon

ince ve kalın bağırsak mukozasında bulunan iç salgı hücrelerinin ürettiği bir grup polipetit hormon.

Etmoit kemik (kalburcu kemik)

Kafanın ortada, tek ve simetrik kemiği.

Enteroptoz

Kann iç organlarının aşağıya doğru inmesi.

Enteroraji

Kanh dışkı çıkarılması ile kendim gösteren sindirim sistemi kanaması.

Elektrokardiografi

Kalp adelesinin faaliyetlerinin grafik olarak gösterilmesi.

Elektrokardiyografi

Kalp kasının kasılmasını sağlayan elektriksel akımların kaydedilmesi temeline dayanan, tanıya yönelik inceleme yöntemi.

Evantrasyon

Karın düz kaslarının karşılıklı gevşemesi ve birbirinden uzaklaşması nedeniyle karın iç organlarının dışarıya doğru çıkıntı yapması.

Elektrokardiyogram

Kalbin etkinliği sırasında oluşan elektriksel voltaj değişikliklerinin milimetrik kâğıda grafik biçiminde kaydı.

Elektrokardiyoskop

Kalp kasılması sırasında oluşan elektrik potansiyellerini bir osiloskopun ekranında görüntüleyen alet.

Elektrokortikografi

Kafatasının delinip sertzarın (dura mater) açılmasından sonra beyin kabuğuna uygulanan elektrotların bu bölgede yol açtığı elektrik potansiyellerinin kaydedilmesi tekniği.

Entoksikasyod (zehirlenme)

Organizmaya yabancı, canlı olmayan, yaşamsal olayları etkileyecek güçte maddelerin yol açtığı belirtiler.

Elektromiyografi

Kaslarda kasılma sırasında üretilen elektriksel eylem potansiyelini (bak. eylem potansiyeli) incelemeye dayanan nörolojik tanı yöntemi.

Fleksör kaslar (bükücü kaslar)

Bir eklemi oluşturan kemikler arasındaki açıyı daraltan kaslar.

Fakoemülsifikasyon

Fakoemülsifikatör adı verilen bir aygıtla göz merceğinin çok küçük parçalara ayrılması ve bir bölümünün alınması.

Fıtık korsesi (fıtık bağı)

Kann bölgesindeki fıtıkları tespit etmek İçin kullanılan, bir kemer ve yastıkçıklardan oluşan aygıt.

Fibrilasyon

Kalp kasının tireşimler şeklinde ya da kontrolsüz kasılmaları, kalp atımının düzensiz olmasına yol açar.

Fibrin

Kanın pıhtılaşmasına yarayan albumin cinsinden bir madde.

Fibrinemi

Kanda fibrin bulunması.

Fibrinojenopeni

Kanda fibrinojen düzeyinin normalin altında bulunması.

Flüorokardiyografi

Kalbin ve büyük damarlann incelenmesinde kullanılan bir radyolojik inceleme yöntemi.

Fallot's tetralogy

Kalbin doğumsal bir anomalisine verilen isim.

Fibromiyalji

Kasları ve ligamentleri etkileyen, fakat eklemlere hasar vermeyen hastalık. Sık rastlanır ve şiddetli olabilir. Fibro-mi-yaljide fibröz dokular (fibro-) ve kaslarda (-mi) ağrı (-alji) ve hassasiyet söz konusudur. Halsizlik sıklıkla fibromiyaljinin en şiddetli bulgusudur.

Fibromiyom

Kadın üreme sistemine özgü sık görülen iyi huylu tümör; 35 yaşın üzerindeki kadınların yaklaşın yüzde 40'ında rastlanır.

Fonokardıoğrafi

Kalp atımında çıkan seslerin gragik olarak kaydedilmesi.

Fonokardiyografî

Kalp atımında çıkan seslerin grafik olarak kaydedilmesi.

Fibula (kamış kemiği)

Kaval kemiğinin (tibia) yanında yer alan ve onunla birlikte diz iskeletini oluşturan uzun kemik.

Fick ilkesi

Kandaki bir maddenin miktarının bir organdan geçerken artması ya da azalması durumunda, organdan geçen kan akımının hesaplanmasını sağlayan İlke.

Fosforemi

Kandaki fosfor miktarı.

Fasya

Kasların ve daha yumuşak ve daha hassas organların çevresini saran zara benzeyen fibröz bağ dokusu, vücutta çeşitli kalınlıktaki tabakalar halinde bulunur.

Fekalit

Barsakta bir kısım dışkının sertleşmesi sonucu oluşan dışkı taşı.

Felç Kaşıntısı

Kadınların üreme organlarının dış kısmının kaşınması; döl yolundan gelen akıntıdan kaynaklanabilir. Ayrıca, böyle bir neden olmadığı halde kullanılan sabun ve iç çamaşırın cinsi de kaşıntıya neden olabilir.

İç çamaşırı veya kullanılan sabundan kaynaklanan ferç kaşıntılarında; bunları kullanmamakla şikayet ortadan kalkar.

Fenilketonuri

Kalıtım yoluyla geçen zeka ve gelişim geriliiği yapan bir metobolizma hastalığıdır.

Frijidite

Kadında "cinsel soğukluk" olarak da bilinen cinsel işlev bozukluğu.

Ferç kaşıntısı

Kadınların üreme organlarının dış kısmının kaşınması; döl yolundan gelen akıntıdan kaynaklanabilir. Ayrıca, böyle bir neden olmadığı halde kullanılan sabun ve iç çamaşırın cinsi de kaşıntıya neden olabilir.İç çamaşırı veya kullanılan sabundan kaynaklanan ferç kaşıntılarında; bunları kullanmamakla şikayet ortadan kalkar.

Galaktemi

Kanda süt bulunması.

Galaktofor kanallar (süt kanalları)

Memede salgı sisteminin son bölümü.

Göbek

Karnın ön duvarında yer alan bir oluşum

Gevşeme

Kasın kasılmasından sonraki gevşeme evresi.

Göğüs kafesi

Göğüs kemiği, kaburgalar ve omurların arka yüzlerinden oluşan ve göğüs boşluğunun ortaya çıkmasını sağlayan iskelet bölümü.

Göz kamaşması

Gözün yoğun ışıkla karşılaşmasıyla ortaya çıkan ve geçici olarak uyumun bozulmasına neden olan tepki.

Göz Kanlanması

Göz kanlanması ile birlikte ağrı yoksa aşağıdaki reçeteler uygulanır. Kanlanma ile birlikte ağrı varsa; mutlaka göz doktoruna gitmek gerekir

Göz kanlanması

Göz kanlanması ile birlikte ağrı yoksa aşağıdaki reçeteler uygulanır. Kanlanma ile birlikte ağrı varsa; mutlaka göz doktoruna gitmek gerekir.

Göz Kapağı Şişliği

Gözkapakları, çoğunlukla fazla ağlama sonucu şişer. Nezle veya kızamık sırasında da görülür. Bunlardan başka, kalp, böbrek, hastalıkları veya beze iltihaplanmasının da bir işareti olabilir. Bazı kimselerde de alerjiktir.

Göz Kaşıntısı

Gözlerin kaşınması, önemli bir hastalığın işareti olabilir. Bu nedenle doktora başvurmak gerekir.

Göz kaşıntısı

Gözlerin kaşınması, önemli bir hastalığın işareti olabilir. Bu nedenle doktora başvurmak gerekir.

Glikoz-6-fosfat-dehidrogenaz (g6pdh)

Karbonhidrat metabolizmasında önemli yeri olan pen-tozfosfat (heksozmonofosfat) çevriminin enzimi.

Gözkapağı

Hareketli birer yaprak halinde gözyuvasının ön yüzeyini örterek dış etkenlerden koruyan ve gözyaşının yayılmasını sağlayan anatomik yapı.

Gözkapağı fîmozu

Gözün iç köşesinde, üst ve ait gözkapağının birleştiği yerde gergin bir deri kıvrımının bulunması.

Gözkapağı iltihabı

Göz kapağı kenarlarının iltihaplanıp, kızarma, kabuklanma ve ağrı yapmasıyla ortaya çıkar. Tıp dilinde blefarit denir.

Gözkapağı şişliği

Gözkapakları, çoğunlukla fazla ağlama sonucu şişer. Nezle veya kızamık sırasında da görülür. Bunlardan başka, kalp, böbrek, hastalıkları veya beze iltihaplanmasının da bir işareti olabilir. Bazı kimselerde de alerjiktir.

Glomerül

Kandaki artık maddelerin süzülmesinden sorumlu olan, böbreklerdeki küçük kan damarların.

Glukagon

Pankreas tarafından üretilerek kana verilen, kan şekerini artırıcı etki yapan hormon.

Gluteus bölgesi

Kalçanın arkasında, kaba etlere denk gelen anatomik bölge.

Glükagon

Pankreas tarafından üretilerek kana verilen, kan şekerini artırıcı etki yapan hormon.

Glüsit

karbonhidratlar

Gen tedavisi

Kalıtsal bozukluğun düzeltilmesi için sağlıklı DNA'nın, hastalıklı hücrelere doğrudan zerk edilmesi.

Genetik

Kalıtım ile uğraşan bilim dalı.

Guthrie testi

Kandaki aminoasitlerden beşinin (fenilalanin, metyo-nin, tirozin, lösin ve histidin) belirlenmesi için laboratu-varda uygulanan bir inceleme yöntemi.

Golgi kas-kiriş organı

Kas lifleriyle kiriş demetlerinin birleşme noktalannda bulunan ve ancak mikroskopla görülebilen küçük, oval biçimli oluşumlar.

Hemosiderin

Karbonhidrat, protein, yağ ve proteine geriye dönüşümlü olarak bağlanmış üç değerlikli demirden oluşan san-kahverengi renkteki pigment.

Hemospenni

Kanlı sperm çıkarma.

Hemostatikler

Kanamanın durdurulması için kullanılan çeşitli araçlara verilen ad.

Hemostaz

Kanamanın durması.

Hipersteni

Kas gücü ve vücut direncinde belirgin artış; aşın kuvvetlilik.

Hepataljî

Karaciğer ağrısı.

Hepatektomi

Karaciğerin kısmen ya da tümüyle cerrahi olarak çıkarılması.

Hepatik

Karaciğerlerle ilgili.

Hepatit

Karaciğerin iltihabi hastalığı.

Hiperürisemi

Kanda ürik asit artışı.

Hepatit b

Kan yoluyla bulaşan ve karaciğer rahatsızlıklarına yol açan bir tür virüs.

Hepatizasyon (karaciğerleşme)

Akciğerlerin patolojik bîr süreç sonunda karaciğer dokusuna benzeyen bir görünüm kazanması.

Hepatokolanjit

Karaciğer ve safra yollarına çeşitli yollarla ulaşan mik- roorganizmaların burada ve çevre dokularda yol açtığı akut iltihabi süreç.

Hepatom

Karaciğer hücrelerinden kaynaklanan tümör

Hepatomegali

Karaciğerin büyümesi

Haptoglobin

Kan dolaşımında serbest olarak bulunan hemoglobini taşımakla görevli alfa 2-globülin grubundan serum proteini.

Hepatopati

Karaciğer hastalığını belirten genel terim.

Hepatosit

Karaciğer dokusunu oluşturan hücre tipi.

Heredite

Kalıtsal özelliklerin anne babadan çocuğa geçmesi, soyaçekim.

Hipoglisemi

Kandaki şekerin(glikoz) normal değerin altına düşmesi.

Havers kanalı

Kemik dokudaki, sinir ve kan damarlarının geçtiği kanal.

Hipokalsemi

Kandaki kalsiyum düzeyinin düşmesi.

Hipokampus

Beyin yarıkürelerinin yan karıncıklarından çıkarak gene aynı karıncıkların tabanını döşeyen sinirsel yapıya verilen ad.

Hîpokapni

Kısmi karbon dioksit basıncının düşük olmasına bağlı olarak kandaki karbonik asit düzeyinin azalması.

Heteroseksüel

Karşı cinse ilgi duyan ve karşı cinsle ilişkiye giren kişi.

Hbco

karboksihemoglobin

Heterozigot

Kalıtımla geçen her özellik bir eş kromozom çifti (homolog kromozom) üzerinde karşılıklı olarak yerleşmiş alel adlı genlerle taşınır.

Helikaz

DNA nın kopyalanması sırasında DNA nın helik zincirini fermuar gibi açan enzim.

Hickman kateteri

Ameliyatla damara konan ve kan alma tedavi işlerinde kullanılan özel hortum.

Hemaglütinasyon

Kan yuvarlarının aglütinasyonu.

Hemanjiektazi

Kan damarlarının genişlemesi.

Hemanjiom

Kan damarlarından dogan urlar.

Hematemez

Kan kusma.

Hipotoni

Kas gerginliğinde azalma.

Hematofobi

Kan görmekten korkma.

Hidroperikardiyum

Perikart (kalp zarı) boşluğu içine sıvı toplanması.

Hematoidin

Kanın çeşitli nedenlerle (derialtı ve kas içindeki kanamalar, hemartroz vb) damar dışına çıkmasının ardından hemoglobinin parçalanmasıyla oluşan ve kanamanın olduğu dokuda biriken pigment.

Hematokrit

Kandaki eritrositlerin % olarak belirtilen toplam hacmi.

Hematolog

Kan hastalıkları uzmanı.

Hirsütism

Kadınlarda anormal kıllanma artışı.

Hematoloji

Kanın ve kan hücrelerini yapıcı organların (kemik iliği, lenf organları, dalak) hastalıkları ile uğraşan bilim dalı.

Hematopoez

Kan hücrelerinin (alyuvar, akyuvar) yapımı ve olgunlaşma süreci.

Hemikolektonü

Kalınbağırsağın ağır patolojik süreçlere bağlı olarak işlev bozukluğu ya da doku Ölümü gösteren yansının (sol ya da sağ) cerrahi girişimle çıkanlması.

Hiperazotemi

Kandaki üre miktarının 0,40 gr/lt'nin üzerine çıkması.

Hemoblastoz

Kan hücreleri ve kan yapımına katılan dokularda tümöre benzer biçimde hücre çoğalmasıyla beliren hastalıklar için kullanılan genel terim.

Hemodinamik

Kanın damarlardaki hareketini düzenleyen fiziksel ilke ve kuralları inceleyen fizyoloji dalı.

Hemodiyaliz

Kandaki artık maddelerin mekanik yolla uzaklaştırılması

Hiperglisemi

Kanda aşırı miktarda şeker (glikoz) bulunması.

Hemokaterez

alyuvar yıkımı

Hemokromositometrik inceleme (tam kan sayımı)

insan kanındaki hücrelerin İncelenmesi.

Hiperkalsemi

Kanda kalsiyum miktarının artması.

Hemokültür

Kanında mikrop bulunduğu düşünülen bir enfeksiyon hastasından alınan kan örneğinin uygun besiyerine ekilerek mikroorganizmanın üretilmesi.

Hiperkapni

Kandaki karbon dîoksit miktarının artması

Hemolitik sarılık

Kandaki alyuvarların tahrip olması sonucu safra, kana karışır. Hastanın idrar rengi normal, büyük tuvaleti ise koyudur.

Hiperkolesterolemi

Kanda kolesterol düzeyinin 250 mg/100 ml'nin üzerine çıkması.

Hemopati

Kan ve kan yapıcı organların (kemik iliği, dalak, lenf bezleri) hastalıklarını belirten genel terim.

Hemoperikard

Kalp boşluğundan yada kalpten çıkan büyük damarların başlangıç noktasından kalp zarı boşluğuna kan geçmesi

Hemoperikart

Kalp boşluğundan ya da kalpten çıkan büyük damarların başlangıç noktasından kalp zan boşluğuna kan geçmesi.

Hiperlipemi (hiperlipidemi)

Kanda trigliserit, fosfolipİt, kolesterol ve serbest yağ asitleri gibi yağlann düzeyinin artmasıyla beliren metabolizma bozukluğu.

Hemoperiton

Kann zarı (periton) boşluğuna kan geçmesi

Hemoraji

Kanama.